Diyaliz nedir?
Diyaliz, vücuttaki fazla suyu ve atık maddeleri filter ederek vücuttan atılmasını sağlayan yöntemdir.
2 çeşit diyaliz vardır;
• Hemodiyaliz
• Periton diyalizi
Hemodiyaliz nedir?
Böbreğin çalışmadığı hallerde, suni böbrek makinaları kullanarak vücuttaki fazla su ve atık maddelerin vücuttan atılma yöntemidir. Hemodiyaliz işleminde, iki iğne yardımı ile kan makinaya gider, bir filtreden geçer, temizlenir ve damara geri döner.
Hemodiyalizin dezavantajları
• Hastaneye bağlı olmak
• Hastanenin programına uymak
• Makineye bağlı uzun sure kalmak
• Her tedavide damara iki iğne ile girmek
• Her tedaviden sonra kendini bitkin hissetmek
• Tedavi sırasında tansiyonda ani değişikliklerin olabilmesi
• Tedavi aralarında vücutta toksik maddelerin birikmesi
• Kısıtlı diyet ve sıvı alımı
• Vasküler girişin devamlı açık olması
Periton diyalizi
Periton, karın boşluğunda bulunan, karın duvarını ve organları saran bir zardır. Periton diyalizi, karın boşluğuna küçük bir ameliyat ile yerleştirilen, ince, yumuşak, silikondan yapılmış kalıcı bir tüp ( kateter ) aracılığı ile yapılır.
Periton diyalizi 2 şekilde uygulanır;
1. SAPD ( Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi )
2. APD ( Aletli Periton Diyalizi )
SAPD ( Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi )
Hastanın vücut yapısı ve ağırlığına gore 1000 – 2500 ml kadar özel hazırlanmış periton diyalizi solusyonu karın boşluğuna verilir.
Vücuda verilen solusyon 4-6-8 saat kadar karın boşluğunda kaldıktan sonra yeni solusyonla değiştirilir.
Bu zaman sürecinde kanda bulunan üre, kreatinin gibi atık maddeler ve vücutta bulunan fazla sıvı, diyaliz solusyonuna geçer. Karın boşluğuna diyeliz sıvısının verilmesi ve boşaltılması, yer çekimi ile gerçekleştirilir.
Bu işleme “Diyaliz torba değiştirme işlemi” denir. Diyaliz işlemi hasta tarafından 3-4-5 kez yapılır. Bu şekilde uygulanan periton diyalizine SAPD (Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi) denir.
APD (Aletli Periton Diyalizi)
Evde makina aracılığı ile uygulanan periton diyalizi işlemine APD ( Aletli Periton Diyalizi ) denir. Bu tedavi biçiminde, hasta yatmadan once set ve solusyon torbalarını kendisi periton diyaliz makinasına yerleştirir ve makinayı proglamlanmış şekilde çalıştırır. Hasta uyurken gece boyunca (8 – 10 saat), makina karın boşluğuna diyaliz sıvısını verir, bekletir ve boşaltır.
Periton diyalizini nasıl öğrenebilirim?
Diyaliz ünitesine ilk geldiğinizde, Periton diyalizine yeni başlayan bir hasta olarak 1-2 haftalık bir eğitim göreceksiniz. Bu eğitimle periton diyaliz hemşireniz size tedavinin nasıl yapılması gerektiğini ve sağlığınızı nasıl koruyabileceğinizi öğretecek.
Periton diyaliz kateteri nedir?
Yumuşak, ince, ucu kıvrık ve vücuda uyumlu, silikondan yapılmış bir borudur. Ufak bir operasyonla takılır ve karın boşluğuyla bağlantı sağlanır. Bu kateter sayesinde, hasta, temiz solusyonu kendi kendine değiştirebilir.
Kateterin vücuda yerleştirilmesi
Kateterin periton boşluğuna yerleştirilmesi anestezi altında yapılır ve hasta herhangi bir acı duymaz. Takılan diyaliz kateterinin yerine uyum için 3-4 hafta sure geçmesi gereklidir.
Karnımda sıvı olunca rahatsız olacakmıyım?
Periton diyalizi değişimi rahatsız edici, acı veren veya hareketleri engelleyen bir işlem dğildir.
Seyahat edebilecekmiyim?
Periton diyalizi uygulanan hastalar için seyahat kesinlikle problem değildir. Seyahatin uzun veya kısa olması hiç farketmez. Size yardımcı olan hemşirenizi bilgilendirdiğiniz takdirde, periton diyalizi için gerekli olan tüm malzeme, Fresenius Medikal Hizmetleri tarafından kaldığınız yere gönderilecektir. Periton diyalizi tüm dünyada uygulandığından diyaliz merkezleri arasında bağlantı her zaman kurulabilir ve bir sorun ortaya çıktığında anında yardım edilebilir. Bu nedenle hastalar seyahatlerde dosyalarını yanlarında bulundurmalıdır.
Egsersiz ve spor yapabilecek miyim?
Kateterin takılmasını izleyen günlerde fiziksel egsersizler minimum düzeyde tutulmalıdır. Böylece kateter karın duvarına sorunsuz bir şekilde adapte olur. Daha sonra düzenli fiziksel egsersizler, özellikle karın kaslarını kuvvetlendirmek açısından önemlidir.
Bisiklete binmek, yürüyüş, balık tutmak, golf veya masa tenisi rahatlıkla yapabilirsiniz.
Periton diyalizinin avantajları
• Hasta, periton diyalizi hemşiresi tarafından eğitimi verildikten sonra tedavisini kendi başına yapabilir, hastaneye bağımlılığı azalır
• Gıda ve sıvı alımı daha serbesttir
• Tansiyon kontrolü daha iyi sağlanabilmektedir
• Hemodiyalizde olduğu gibi kan kaybı görülmez
• Eğitimi basit ve süresi kısadır
• Kalp ve damar sistemine yüklenme az olduğundan, özellikle yaşlı hastalarda ve çocuklarda tercih edilen bir tedavi şeklidir
• Periton diyalizi, hastanın günlük yaşantısına devamını sağlar ( okul, iş, seyahat, tatil)
Diyaliz Nedir
Vücutta birikmiş üre gibi zararlı maddelerin ve aşırı suyun bir membran aracılığı ile vücuttan uzaklaştırılması işlemidir. İlerlemiş böbrek yetmezliğinin tedavisinde kullanılır. Diyaliz tedavisi bozulmuş böbrek işlevlerinin bir kısmını düzenleyerek yaşamın devam etmesini sağlar. 30-40 yıl önce ilerlemiş böbrek yetmezliği olan hastalar günler-haftalar içinde kaybedilirdi. Diyaliz teknolojisinde sağlanan gelişmeler, bu hastalarda önce yaşam süresini uzatmış, daha sonra yaşam kalitesinin artmasını sağlamıştır. Bu nedenle günümüzde diyaliz hastaları şanslıdır.
Diyaliz tedavisi iki şekilde uygulanabilir.
1. Hemodiyaliz
2. Periton diyalizi
Hemodiyaliz
İlk kez 1944 yılında Hollandalı bir hekim olan Kolff tarafından yapılmıştır. Özel bir membran ile hastanın kanının makineler aracılığı ile temizlenmesi işlemidir. Hemodiyaliz işleminin gerçekleşmesi için yeterli kan akımı sağlanmalı, bir membran ve hemodiyaliz makinesi sağlanmalıdır. Yeterli kan akımınının sağlanması için hastanın atar ve toplar damarı arasında bir pencere ( arteriyovenöz fistül ) yaratılmalı veya hastanın büyük bir toplar damarına geçici kateter konmalıdır.
Hemodiyaliz tedavisi hastanın böbrek yetmezliğinin şiddetine, yaptığı idrar miktarına bağlı olmak üzere haftada 2 – 3 kez 4 – 6 saat süre ile uygulanır. Yetersiz hemodiyaliz tedavisi hastada hasara ve ölümlere yol açabilir. Hemodiyaliz tedavisi genellikle hastanede veya bir hemodiyaliz ünitesinde uygulanır. Ancak uygun makine ve ekipmanla evde de uygulanabilir.
Türkiye’de yaklaşık 15 bin hemodiyaliz hastası vardır.
Periton diyaliz
Periton karın boşluğunda bulunan organların etrafındaki zar için kullanılan tıbbi terimdir. Periton zarının (membran) insanlardaki yüzey alanı yaklaşık 2 m2’dir. Periton diyalizinde (hemodiyalizden farklı olarak özel bir membran yerine) periton membranı kullanılır. İlk kez 1923 yılında Ganter tarafından gerçekleştirilmiştir.
Periton diyalizinin gerçekleşmesi için 3 teknik unsura gereksinim vardır:
1.Karına yerleştirilmiş kateter
2.Uygun diyaliz sıvısı
3.Kateter ve diyaliz sıvısı arasındaki bağlantı sistemi
Periton diyalizi tedavisi değişik şekillerde uygulanabilir. Bunlardan en sık uygulanan teknik sürekli ayaktan periton diyalizidir. Periton diyalizi makinesi kullanılarak değişik periton diyalizi teknikleri geliştirilmiştir.
Sürekli ayaktan periton diyalizi
Periton boşluğuna doldurulan diyaliz sıvısının 4-8 saat beklemeyi takiben yenisi ile değiştirildiği basit bir yöntemdir. Genellikle günde 4 kez hastanede veya evde yapılır. En önemli avantajı hasta tarafından evde yapılabilmesidir. Bu tedavinin başarılı olmasında eğitim çok önemlidir. Türkiye’de yaklaşık 1500 periton diyalizi hastası vardır.
Hastalar tıbbi bir engel yoksa hemodiyaliz veya periton diyalizinden birisini seçebilirler.
